Radio Naukowe
Radio Naukowe - Karolina Głowacka
Radio Naukowe to podcast naukowy tworzony przez dziennikarkę Karolinę Głowacką. Tu na pierwszym planie są naukowczynie i naukowcy. Opowiadają - fenomenalnie! - o swoich dziedzinach wiedzy, aktualnych badaniach i wyzwaniach na przyszłość. Rozmawiamy nie tylko o tym CO wiemy, ale też SKĄD to wiemy. 👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Więcej: https://radionaukowe.pl/
Categorias: Ciencia y Medicina
Escuchar el último episodio:
Aż do XIX wieku najpopularniejszym nurtem w medycynie była teoria humoralna oparta na wierzeniu, że cały wszechświat, w tym ludzkie ciało, składa się z czterech humorów: wody, ognia, powietrza i ziemi. Zaburzenie równowagi tych elementów prowadzi do choroby, a leczenie polega na przywróceniu równowagi poprzez dodanie brakującego elementu. Na tej samej zasadzie tworzono też leki.
Historycy i farmaceuci z Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu podjęli współpracę, w celu rekonstrukcji leków, z których korzystano w Polsce od XVI do XVIII wieku. O staropolskich lekach, a szczególnie o teriaku, rozmawiam z dr Danutą Raj i dr. Jakubem Węglorzem z tego właśnie zespołu.
Teriak był popularnym panaceum na wiele schorzeń, ale szczególnie zalecano go jako lek przeciwepidemiczny (na różnego rodzaju zarazy) i przeciwjadowy (na ukąszenie węża, ale też np. ugryzienie wściekłego psa – to też uważano wówczas za jad). Przepisy z epoki zawierają 71 składników i skomplikowaną procedurę powstawania, w tym roczną fermentację. Apteka, która dysponowała przywilejem warzenia teriaku, była chlubą swojego miasta i regionu – przygotowywano go publicznie, by każdy mógł zobaczyć, że powstaje rzetelnie i według sztuki.
By móc odtworzyć dawny lek, trzeba najpierw rozszyfrować przepis. To nie takie proste! Składniki z biegiem lat zmieniały nazwy, sposoby postępowania też są inne. Kolejny krok każe już wyjść poza laboratorium. – Zaczęliśmy od wizyt w muzeach farmacji – opowiada dr Raj. Żeby zobaczyć dawne sprzęty? Nie tylko! – Wziąć do ręki, sprawdzić, co się da tym zrobić, czego się nie da zrobić – dodaje. Nie wolno pomijać żadnego kroku, bo nie do końca wiadomo, który może zaważyć na efekcie końcowym. – Metoda wytworzenia ma wpływ na przedmiot, na przykład stopień rozdrobnienia jakiejś substancji roślinnej, czy ona jest utarta, ubita czy posiekana – wskazuje dr Węglorz. Metoda rozdrobnienia rośliny może wpłynąć na biodostępność zawartych w niej substancji aktywnych. Nawet we współczesnych publikacjach naukowych dokładnie podaje się np. sposób przeprowadzenia ekstrakcji wyciągu roślinnego. – Gdyby to nie miało znaczenia, to nie pojawiałoby się w publikacjach – wskazuje dr Raj.
Wrocławski teriak aktualnie fermentuje. To znaczy, że eksperyment już powiódł się lepiej niż u dwóch innych grup badawczych, które próbowały go odtworzyć wcześniej. Jaka była różnica? Wrocławski zespół użył… miodu z barci, zanieczyszczonego woskiem, co najwyraźniej umożliwiło fermentację.
W odcinku usłyszycie też o dawnych terapiach rtęcią (król Sobieski leczył nią kiłę), o tym, po co bogaci zjadali perły, a biedni sproszkowane zęby, jakich efektów spodziewają się naukowcy po teriaku oraz jakie problemy występują w interdyscyplinarnym zespole badawczym.
Episodios anteriores
-
259 - #209 Dawne leki - czy kuracja rtęcią, upuszczanie krwi i teriak pomagały? | dr Danuta Raj, dr Jakub Węglorz Thu, 25 Jul 2024
-
258 - LAMU'24 #03 Dlaczego zebry mają paski? Czy ryby sikają i piją wodę? Tue, 23 Jul 2024
-
257 - #208 Potęga autorytetu - najpewniej nie wiesz czy umiesz jej się oprzeć | prof. Tomasz Grzyb Thu, 18 Jul 2024
-
256 - LAMU'24 #02 Czy po pierścieniach Saturna można jeździć na wrotkach? Czy dzieci polecą w kosmos? Mon, 15 Jul 2024
-
255 - #207 Ewolucja moralności - przykazania, zasady i prawa wynikają z biologii | prof. Bogusław Pawłowski Thu, 11 Jul 2024
-
254 - LAMU’24 #01 Czy istnieje potwór z Loch Ness, a ośmiornice mają 9 mózgów? Odcinek o dziwach i potworach Mon, 08 Jul 2024
-
253 - #206 Imperium Mongolskie - podbiło Chiny, spaliło Ruś, groziło Polsce | prof. Aleksander Paroń Thu, 04 Jul 2024
-
252 - #205 Neuronauka społeczna – mózgi lubią swoich | dr hab. Agnieszka Pluta Thu, 27 Jun 2024
-
251 - #204 Fale terahercowe – technologia wkracza w kolejny zakres spektrum | dr inż. Łukasz Sterczewski Thu, 20 Jun 2024
-
250 - #203 Spektrum autyzmu – umysłowości wymykające się klasyfikacji | prof. Ewa Pisula Thu, 13 Jun 2024
-
249 - #202 Mikroskopia bezstresowa - nowe pomysły na podglądanie życia | prof. Maciej Trusiak Thu, 06 Jun 2024
-
248 - #201 Fizyka - by zrozumieć Wszechświat trzeba myśleć krytycznie | dr inż. Maciej Mulak Thu, 30 May 2024
-
247 - #200 Przyczółki ludzkości. Gdzie sztuczna inteligencja nie sięgnie | prof. Włodzisław Duch Thu, 23 May 2024
-
246 - #199 Wreszcie na swojem! - jak komuniści "oddali" chłopom ziemie | prof. Anna Wylegała Thu, 16 May 2024
-
245 - #198 Inteligentne miasta - mit Smart Cities a sprytna codzienność | prof. Aleksander Orłowski Thu, 09 May 2024
-
243 - #197 Aztekowie - cywilizacja, której Europejczycy nie potrafili opisać | dr Julia Madajczak Thu, 02 May 2024
-
242 - #196 Superkomputery - kto może z nich korzystać? | Piotr Orzechowski, Monika Pacek, Bogusław Śmiech Thu, 25 Apr 2024
-
241 - #195 Wierzenia słowiańskie - jak rekonstruować zatartą religię? | dr Paweł Szczepanik Thu, 18 Apr 2024
-
240 - #194 Ekonomia konsumpcji - wygodny system, który prowadzi do zguby | prof. Krzysztof Zięba Thu, 11 Apr 2024
-
239 - #193 Ewolucja w mieście - życie wśród betonu zmienia gatunki | prof. Marta Szulkin Thu, 04 Apr 2024
-
238 - #192 Ile o sobie zdradzasz używając toalety? | prof. Aneta Łuczkiewicz, dr inż. Anna Remiszewska-Skwarek Thu, 28 Mar 2024
-
237 - #191 Dawni Słowianie - historia ludu, który zdominował potężną część Europy | dr Paweł Szczepanik Thu, 21 Mar 2024
-
236 - #190 Diamenty – w elektronice są cenniejsze niż u jubilera | prof. Robert Bogdanowicz Thu, 14 Mar 2024
-
235 - #189 Kwazary - ekstremalnie jasne obiekty z krańców Wszechświata | prof. Szymon Kozłowski Thu, 07 Mar 2024
-
234 - #188 Mierzenie czasu - po co nam ekstremalnie dokładne zegary? | dr Albin Czubla, dr inż. Maciej Gruszczyński Thu, 29 Feb 2024
-
233 - Najzabawniejsza debata w polskim internecie: kiedyś to były czasy, a teraz nie ma czasów? Mon, 26 Feb 2024
-
232 - #187 Rysie - dostojni, dyskretni i arcyskuteczni myśliwi | prof. Robert Mysłajek Thu, 22 Feb 2024
-
231 - #186 Japonia pod presją – samurajowie przegrywają z maszyną parową | prof. Ewa Pałasz-Rutkowska Thu, 15 Feb 2024
-
230 - #185 Ciekawość – cnota czy grzech? | prof. Bartosz Brożek, ks. prof. Michał Heller, prof. Jerzy Stelmach Thu, 08 Feb 2024
-
229 - #184 Nafta w Galicji - zapomniana gorączka czarnego złota | prof. Paweł Grata, dr Bartosz Pasterski Thu, 01 Feb 2024
-
228 - #183 Energia fuzji - na jakim etapie są prace nad elektrownią termojądrową? | prof. Agata Chomiczewska Thu, 25 Jan 2024
-
227 - #182 Architektura PRL - czy powinniśmy się wstydzić osiedli z wielkiej płyty? | dr Błażej Ciarkowski Thu, 18 Jan 2024
-
226 - #181 Polskie lasy - czy da się w nich pogodzić ekologię z ekonomią? | prof. Andrzej Bobiec Thu, 11 Jan 2024
-
225 - Radio Naukowe Q&A - Odpowiadam na Wasze pytania! | Podsumowanie 2023 Mon, 08 Jan 2024
-
224 - #180 Czytanie z kości - ile informacji kryją ludzkie szczątki? | dr Joanna Rogóż Thu, 04 Jan 2024
-
223 - #179 Muzyka rozrywkowa - co jest w niej interesującego? | prof. Dariusz Ziółek Thu, 28 Dec 2023
-
222 - #178 Apokryfy - co o Jezusie mówią odrzucone ewangelie? | prof. Robert Wiśniewski Thu, 21 Dec 2023
-
221 - #177 Czas - czy musi płynąć w jednym kierunku? | prof. Jerzy Lewandowski Thu, 14 Dec 2023
-
220 - #176 Wojna i wojsko - nowe technologie a odwieczne zasady walki | prof. Paweł Korzeniowski Thu, 07 Dec 2023
-
219 - #175 Historia krajobrazu - czytanie w archiwum natury | prof. Michał Słowiński, dr Tomasz Związek Thu, 30 Nov 2023
-
218 - #174 Atmosfera - wrażliwy system na skraju rozchwiania | prof. Szymon Malinowski Thu, 23 Nov 2023
-
217 - # 173 Psychika a mikrobiota - czy jelita to naprawdę drugi mózg? | prof. Aneta Brzezicka Thu, 16 Nov 2023
-
216 - #172 Wojna ze znachorami - jak PRL wprowadzał medycynę na wieś? | prof. Ewelina Szpak Thu, 09 Nov 2023
-
215 - #171 Ludzie i roboty - czy maszyna może być dla nas autorytetem? | dr Konrad Maj Thu, 02 Nov 2023
-
214 - #170 Kuchnia staropolska - co jadali magnaci, a co chłopi? | prof. Jarosław Dumanowski Thu, 26 Oct 2023
-
213 - #169 Grawitacja - czym jest i jak działa siła, która trzyma nas na Ziemi? | prof. Tomasz Bulik Thu, 19 Oct 2023
-
212 - #168 Genetyczny Adam - to on dał początek kluczowej mutacji? | prof. Anna Gambin, prof. Paweł Stankiewicz Thu, 12 Oct 2023
-
211 - #167 Dawna turystyka - jak wyglądały podróże przed wiekami? | dr Joanna Orzeł Thu, 05 Oct 2023
-
210 - #166 Teoria umysłu – kiedy uczymy się czytać w myślach? | prof. Marta Białecka Thu, 28 Sep 2023
-
209 - #165 Medycyna oparta na dowodach - czy jest dla niej skuteczna alternatywa? | Jakub Zawiła-Niedźwiecki Thu, 21 Sep 2023